lhtbi aan de Schie

Schiedam speelt een belangrijke rol in de geschiedenis van de lhbti-gemeenschap in Nederland.

De stad staat te boek als de plek waar Jillis Bruggeman (1750-1803) ter dood werd gebracht, vertelt Sanne van Daele, stagiair van het Stedelijk Museum Schiedam. Zijn misdaad? Hij viel op mannen.

Historisch fout

Jillis Bruggeman is de laatste persoon die in Nederland om zijn seksuele voorkeur ter dood is gebracht. ‘Ik vind het heel mooi dat je als gemeente iets historisch fout, recht zet’, zegt cabaretière Claudia de Breij in de eerste aflevering. Ze kreeg dit jaar de Jillis Bruggeman Penning.

Geschiedenis lhbti

In het tweede seizoen van de podcast In Schiedam duikt Van Daele in het heden en verleden van de Schiedamse lhbti-gemeenschap. We kennen de verhalen van mensen die in het verleden lesbisch, homoseksueel, biseksueel, transgender of intersekse waren vaak niet. Ze moesten hun identiteit verborgen houden, maar waren er wel, ook in Schiedam.

Heroïsch

‘Jillis Bruggeman was ruim twee eeuwen geleden een naam die schaamte opriep’, zegt De Breij. ‘Nu heeft de naam (…) iets heroïsch.’ Ze nam op 9 maart 2020 de Jillis Bruggeman Penning in ontvangst. Die onderscheiding van de stad en de Stichting Jilles Bruggeman gaat jaarlijks naar een persoon of organisatie die strijdt tegen discriminatie en vervolging op basis van seksuele identiteit. De datum verwijst naar de dag dat Bruggeman in 1803 de dood vond.

Roze Café
Schiedam is anno nu koploper op het gebied van lhbti-rechten, blijkt uit de podcast. Hoe staat en stond de vlag erbij? We ontmoeten de 58-jarige Erika van Driessen Hoogland die in 2017 uit de kast kwam als trans vrouw. Erika vertelt in de podcast wat het betekent om op latere leeftijd in transitie te gaan. Ook spreken we Henk van den Broek, voormalig eigenaar van de populairste gaybar van Schiedam. Nu runt hij het Roze Café, een ontmoetingsplek voor lhbti-ouderen.

Beluister de trailer hieronder.

Aflevering 1: Jillis Bruggeman
Op 9 maart 1803 werd op de Grote Markt in Schiedam Jillis Bruggeman ter dood gebracht. Zijn misdaad? Hij viel op mannen. Dit was de laatste keer dat in Nederland iemand om deze reden de doodstraf kreeg. Precies 217 jaar later bedankte de gemeente Schiedam samen met de Jillis Bruggeman Stichting Claudia de Breij voor haar bijdrage in de strijd tegen discriminatie en vervolging op basis van seksuele identiteit. De stad waar je ooit als lhtbi’er de doodstraf kreeg is een regenbooggemeente geworden. Wat weten we over het leven van Jillis Bruggeman? En welke rol speelt Schiedam in de lhtbi geschiedenis van Nederland?

Beluister hieronder aflevering 1.

Aflevering 2: Uit de kast
Als Jillis Bruggeman niet was opgepakt, hadden we nooit geweten dat hij homo was. Wanneer op homoseksualiteit de doodstraf staat, is uit de kast komen geen optie. Tegenwoordig is dat in Nederland gelukkig anders. De groeiende zichtbaarheid en acceptatie van lhbti’ers zorgt ervoor dat mensen steeds vaker uit de kast durven te komen. Soms pas na vele jaren, zoals Erika die op 55-jarige leeftijd in transitie ging. Maar nog steeds is uit de kast komen niet voor iedereen vanzelfsprekend. Wat als je vermoedt dat je familie en vrienden je anders zullen gaan behandelen, of zelfs niet meer willen zien? In deze aflevering spreken we drie Schiedammers over hun ervaring met (niet) uit de kast komen.

Beluister hieronder aflevering 2.

Aflevering 3: Samen
Henk en Ger openden in 1968 het eerste homocafé van Schiedam. De Melody Bar die nu niet meer bestaat, groeide uit tot een van de bekendste homocafés van de regio. Online kunnen lhbti’ers elkaar nu makkelijker ontmoeten. Jan legt uit waarom het toch nog steeds belangrijk is om bijeenkomsten voor lhbti’ers te hebben, zoals de Pride Picknick. Henk organiseert tegenwoordig het Roze Café, speciaal voor lhbti’ers op leeftijd. Vaak gaan oudere leden van de lhbti-gemeenschap terug in de kast gaan; bijvoorbeeld omdat ze zich in een verzorgingstehuis niet geaccepteerd voelen. In Schiedams verzorgingstehuis Frankeland organiseert maatschappelijk werker Matthijs elke maand de Roze Salon. Hier komen oudere lhbti’ers samen om te praten. Soms spelen ze een potje bingo.

Beluister hieronder aflevering 3.

Aflevering 4: Heel gewoon
Sandy en Caroline van Schiedams LEF trekken met hun lefkist door Schiedam om met iedereen, van jong tot oud, te praten over over de lhbti-gemeenschap. ‘Kinderen zijn niet zo ingewikkeld. Hoe jonger je begint, hoe normaler het zal zijn’, vertellen ze. Onderwijs en rolmodellen zijn belangrijk. ‘Op mijn 16de had ik het idee dat ik de enige was. Je wilt als puber ergens bij horen’, vertelt Jan. Vroeger hield hij zijn seksuele voorkeur vaak verborgen, maar nu vindt hij zichtbaarheid heel belangrijk. ‘Er zijn hele gemeenschappen waar niemand een homo kent.’ Zichtbaarheid en onderwijs helpen uitsluiting en discriminatie voorkomen. ‘Juridisch mogen we alles al, maar… nee, we zijn er nog lang niet.’

Beluister hieronder aflevering 4.