Verder in Schiedam*

Gemeentearchief Schiedam

Het Gemeentearchief Schiedam maakte een overzicht met verhalen, bijvoorbeeld over Bernard IJzerdraat, oprichter van het Geuzenverzet. Die staat te boek als de eerste verzetsgroep van Nederland. IJzerdraat werd met veertien andere geuzen en stakers uit Amsterdam opgepakt en in 1941 gefusilleerd. Hierover schreef Jan Campert zijn beroemde gedicht Het Lied der Achttien Doden. Schiedam eert de geuzen met enkele straatnamen in de geuzenbuurt, waaronder de Bernard IJzerdraatsingel. Meer verhalen vind je bij Schiedam op de Kaart.

Beelden

Wil je zelf een duik nemen in de geschiedenis? In de beeldbank van het Gemeentearchief Schiedam vind je meer foto’s uit de oorlogsjaren. Klik op de periode 1940/1945 voor de oorlogsbeelden.

Struikelstenen

Je ziet ze vast wel eens op de stoep in Schiedam: goudkleurige plaatjes. Op deze stolpersteine lees je de naam, geboortedatum, deportatiedatum en plaats en datum van overlijden van slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog. De gedenktekens – vertaald struikelstenen – liggen voor de huizen van joodse Schiedammers. Eens woonden de mensen daar in vrijheid. Klik op het woord kaart om te zien waar ze in Schiedam liggen.

Oorlog in mijn buurt

De Duitse kunstenaar Gunter Demnig bedacht de struikelstenen die je in heel Nederland tegenkomt. De Stichting Stolpersteine brengt ouderen in contact met kinderen, zodat ze hun herinneringen kunnen delen met een jongere generatie. Ook in Schiedam vertelden oudere buurtbewoners over deze tijd. Kijk op Oorlog in Mijn Buurt voor de verhalen.

Historische Vereniging Schiedam

De Historische Vereniging Schiedam doet al jarenlang onderzoek naar het verleden van de Stad. Zij bundelden alle artikelen over de Tweede Wereldoorlog uit hun tijdschrift Scyedam in de digitale publicatie Om niet te vergeten. Wil je meer weten over belangrijke gebeurtenissen tussen 1940-1945, neem dan een kijkje op deze tijdlijn.

Lezen
De Historische Vereniging Schiedam bundelde alle artikelen over de Tweede Wereldoorlog uit hun tijdschrift Scyedam in de digitale publicatie Om niet te vergeten.

In Terwijl de honger vlucht deelt Chiel Wilberink verhalen van kinderen die begin 1945 werden geëvacueerd naar gebieden waar meer eten was. Ook bevat het boek verslagen van de volwassenen die hen op de reis begeleiden, zoals de opperwachtmeester van de politie in Schiedam, Jan Timmerman. Terwijl de honger vlucht is verkrijgbaar bij de Schiedamse boekhandels of via de auteur mm.wilbrink[at]hotmail.com.

In het boek Dit meissie heb ook honger van Caroline Nieuwendijk wordt ook stilgestaan bij de nooduitzending van ondervoede kinderen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit boek vertelt daarnaast meer over de langere geschiedenis van zogenaamde kinderuitzendingen en bleekneusjeskampen die al sinds de 19e eeuw voor Schiedamse kinderen werden georganiseerd.

Het Historisch Jaarboek Schiedam 2019 staat in het teken van het laatste oorlogsjaar. Het boek bevat onder andere onderzoek naar de bombardementen op scheepswerf Wilton-Fijenoord, het werk van Gusto voor de Kriegsmarine, sociëteit De Vrijheid 1945, de zogenaamde ‘bleekneusjes’ en collaboratie door Schiedammers tijdens de oorlogsjaren. Het boek is verkrijgbaar bij Schiedamse boekwinkels en het Gemeentearchief Schiedam.

Dirk Docter en Herman Noordegraaf doen al jaren onderzoek naar Schiedam en de Tweede Wereldoorlog. In 2020 publiceerden zij een boek met foto’s van Schiedam in de oorlogsjaren. Schiedam in de Tweede Wereldoorlog bevat foto’s van particulieren en uit archieven met soms uitgebreide bijschriften. Het boek is te koop bij Schiedamse boekwinkels. Ook staat de presentatie van het boek online.

Het standaardwerk over de Tweede Wereldoorlog in Schiedam is Schaduwen over Schiedam, deel 1 (1995) en deel 2 (1996). Dit boek van Bas van Bochove, Ser Louis en Herman Noordegraaf behandelt vele onderwerpen, van de de jaren voor de oorlog tot de gebeurtenissen na de bevrijding. Het boek is niet meer nieuw te verkrijgen, maar de Historische Vereniging Schiedam heeft tweedehands exemplaren te koop in haar bezoekerscentrum.

Luisteren
In de Hongerwinter van 1944-1945 gingen in Schiedam honderden vrouwen met hun kind aan de hand in de kou de straat op, om te demonstreren tegen het slechte en weinige voedsel dat werd uitgedeeld door de centrale keukens. Het protest vond hierna navolging in de rest van Noord- en Zuid-Holland. Deze podcast van het Gemeentearchief Schiedam vertelt het verhaal van dat protest.