Van Oerbeest tot rokende croissant*

Onder de titel Van Oerbeest tot rokende croissant laten we bijna vijftig aanwinsten zien naast ‘oude bekenden’ uit onze collectie, waaronder werk van Karel Appel en Jan Schoonhoven. Sinds de jaren vijftig richt het museum zich op ‘thans levende beeldende kunstenaars’ in Nederland. Dat was destijds een gedurfde stap. Het gaat tenslotte om kunstenaars die nog volop aan de weg timmeren en niet om werk van gevestigde namen. ‘In deze tentoonstelling zie je de oogst van de afgelopen drie jaar verzamelen’, zegt museumdirecteur Anne de Haij. ‘De kunstwerken komen vaak vers uit het atelier. Een aantal is nu voor het eerst te zien. Dat maakt het extra feestelijk dat we deze presentatie na de lange renovatie kunnen tonen.’

Gesprekken
‘In de zalen vermengen we heel verschillende kunstwerken vrij met elkaar. Het zijn geen nette setjes werken die je bij elkaar verwacht’, vult Catrien Schreuder, Hoofd tentoonstellingen en collecties aan. ‘Ze zijn gemaakt in verschillende periodes of hebben uiteenlopende onderwerpen. Toch kun je ze als bezoeker met elkaar vergelijken. Iedereen zal zijn eigen associaties hebben en zelf bruggetjes tussen de werken bouwen. Hopelijk levert dat mooie gesprekken op.’

Portretten
Er zijn natuurlijk wel gemeenschappelijke delers. Bij binnenkomst hangen verschillende werken die te maken hebben met hedendaags activisme, denk aan het portret van Gloria Wekker, emeritus-hoogleraar Gender en Etniciteit van kunstenaar Iris Kensmil en de werken van Iriée Zambé en Eugenie Boon. Het museum kocht deze schilderijen vorig jaar aan. Ze hangen naast veel vroegere portretten van onder meer Jan Sluyters en Karel Appel.

(Persoonlijke) grenzen
In een andere zaal is te zien hoe kunstenaars werken maken over onderwerpen als oorlog, geweld en (persoonlijke) grenzen. Denk aan de getekende collage van Susanna Inglada. Haar werk verwijst naar een geruchtmakend proces in Spanje rondom een groepsverkrachting. De om zich heen grijpende armen en benen op het werk zijn geïnspireerd op de 17de-eeuwse beeldhouwkunst die ze zag tijdens een verblijf in Rome.

Oorlog
In dezelfde zaal hangt het schilderij Verschroeide aarde van Constant. Het staat ook centraal in een recente korte film waarin verschillende mensen vertellen waarom het werk hen raakt en hoe ze hun eigen leven in het schilderij herkennen. Constant maakte het in 1951, waarschijnlijk als reactie op de Korea-oorlog maar het werk kan net zo goed over oorlogen vandaag de dag gaan. Schreuder: ‘Met de oorlog in Oekraïne is het werk helaas opnieuw weer enorm actueel.’

Rookbommen
Op de tweede verdieping komen de aankopen aan bod die het museum samen met SCHUNCK in Heerlen aankocht, waaronder de installatie SMOKEBOMBSMOKE van Navid Nuur. Het bestaat uit vier doeken en de mobiele telefoon die het maakproces filmde. Bijzonder is dat de kunstenaar zijn doeken niet met een verfkwast kleurde maar met verschillende kleuren rookbommen.

Halvemaan broodje
De titel van de tentoonstelling is ontleend aan twee kunstwerken in de tentoonstelling: het Oerbeest van Karel Appel dat het museum in 1955 kocht en een recente aanwinst, een wandtapijt van Koen Taselaar. De Rotterdamse kunstenaar gaf zijn werk een prikkelende titel: After Long Consideration And Soul Searching The Smoking Croissant Turned Out To Be My Mom. Op zoek naar het rokende Franse halvemaan broodje, zuigt het werk je op in zijn uitbundige wereld.

Schiedam
De bovenste verdieping is gereserveerd voor kunst die met Schiedam te maken heeft. Je ziet foto’s van Margi Geerlinks, gemaakt tijdens de eerste lockdown in Schiedam, werken van Schiedammers Sarah van der Pols en Diet Wiegman. Ook vind je hier de fotoserie van Turkse Schiedammers van Cigdem Yuksel, een recente aankoop met het Gemeentearchief Schiedam.

Heilige
In deze zaal hangen ook twee recente videowerken van Paulien Oltheten waarin ze Schiedam spiegelt aan Lourdes. Het tweeluik gaat over de toewijding van mensen die hun heiligen vereren. Ze liet zich inspireren door de hedendaagse verering van Liduina (1380-1433), de Schiedamse die na een val op het ijs half verlamd raakt. Al tijdens haar leven groeide ze uit tot een heilige. In 1890 volgde de officiële heiligverklaring van de paus. In Schiedam worden haar relieken bewaard en komen nog altijd vele pelgrims de stad bezoeken om haar te vereren.

Kunstenaars
Karel Appel, Yael Bartana, Fatima Barznge, Tjebbe Beekman, Bob Bonies, Eugenie Boon, Jenny Boot, Eugène Brands, Constant, Corneille, Charlotte Dumas, Maria van Elk, Hamid El Kanbouhi, Esiri Erheriene-Essi, Isabel Ferrand, Alicia Framis, Lotti van der Gaag, Daan van Golden, Margi Geerlinks, Theo Gootjes, Sjef Henderickx, Heringa/Van Kalsbeek, Frieda Hunziker, Susanna Inglada, Nour-Eddine Jarram, Iris Kensmil, Atelier (Joep) van Lieshout, Chaim van Luit, Jan Nieuwenhuijs, Navid Nuur, Paulien Oltheten, Femmy Otten, Sarah van der Pols, Tomas Rajlich, Anton Rooskens, Jan Schoonhoven, Meryem Slimani, Jan Sluijters, Shertise Solano, Robin Speijer, Peter Struycken, Koen Taselaar, Jennifer Tee, JCJ Vanderheyden, herman de vries, Anne Wenzel, Diet Wiegman, Cigdem Yuksel, Iriée Zamblé

Met dank aan
Gemeente Schiedam, verwervingen met steun van Mondriaan Fonds, Vereniging Rembrandt

Beeld: Bezoekers in de tentoonstelling Van Oerbeest tot rokende croissant. Fotografie: Aad Hoogendoorn en Marco de Swart