Kerstgroeten voor het koningshuis*

*De persoonlijke kerstkaarten van Rien Poortvliet.

9 november 2019 t/m 5 januari 2020

‘Koninklijke Hoogheid, In plaats van een “hertje in de sneeuw” (dat ook erg mooi kan zijn!) heb ik voor U, omdat U zo dol op olifanten bent, een “olifantenwens” gemaakt’. Dat schrijft Rien Poortvliet op het schilderijtje dat hij in 1969 als kerstgroet stuurt aan prins Bernhard en koningin Juliana. Het werd het begin van een reeks kerstgroeten die hij elk jaar met de post verzond. Alle die 24 schilderijtjes uit de collectie van het Koninklijk Huis zijn deze winter te zien.

Rien Poortvliet, Kerstgroet 1982, Koninklijke Verzamelingen, Den Haag
Rien Poortvliet, Kerstgroet 1982, Koninklijke Verzamelingen, Den Haag

Schiedammer

Poortvliet (1932-1995) werd geboren in Schiedam en groeide er op. Hij illustreerde, tekende en schilderde en kreeg met zijn kabouterboeken internationale bekendheid. Behalve zijn grote voorliefde voor de natuur, had hij ook een warme band met het koningshuis.  

Geboortegrond

Op elk exemplaar schreef hij een persoonlijke kerst- en nieuwjaarswens. ‘Prettige Feestdagen en een gezegend 1987 wensen wij U toe’, staat op het wintertafereeltje met verschillende figuurtjes. Iemand maakt een sneeuwpop, een ander gooit een sneeuwbal en weer een andere trekt een slee voort. Poortvliet maakte zijn kerstgroeten op linnen dat hij op een raam spande, waardoor het echte schilderijtjes werden. De formaten zijn ongeveer even groot: 20 x 30 cm. De persoonlijke, unieke en kwetsbare voorwerpen zijn nu voor het eerst te zien op Poortvliets geboortegrond.

Illustrator

Als stukadoorszoon uit Schiedam leek Poortvliet niet bestemd voor een bestaan als kunstenaar. Zijn streng gereformeerde ouders moesten niets hebben van het idee dat hun oudste zoon naar een kunstacademie zou gaan. Aanvankelijk werkte Poortvliet bij een reclamebureau en maakte hij in zijn vrije tijd illustraties voor de boeken van onder andere Jaap ter Haar en Godfried Bomans. Hij was hartstochtelijk jager en begon ook natuuronderwerpen te tekenen. 

Eind jaren zestig zegde hij zijn baan op en vestigde hij zich als zelfstandig illustrator. Met zijn kabouterserie verwierf Poortvliet internationale bekendheid. Ook kwam er een tekenfilm van.

Hedendaagse kunstenaars 

Behalve deze koninklijke kerstgroeten zijn ook kerstkaarten van hedendaagse kunstenaars te zien. Veel kunstenaars maken, net als Rien Poortvliet, ieder jaar een kerst- of nieuwjaarskaart. Dat zijn kleine kunstwerkjes op zichzelf. Denk aan Theo Gootjes, politiek-tekenaar en illustrator uit Schiedam. Ieder jaar stuurt hij vrienden en relaties een naaktstudie, in enkele vaste lijnen neergezet. Hetzelfde doet zijn collega politiek-tekenaar Joep Bertrams. Ook zijn kerstkaarten te zien van Jan Elburg, de kunstenaars/dichter die aan de CoBrA-groep was verbonden. En van de Schiedamse kunstenaars Diet Wiegman, Albert Verkade en Sjef Henderickx.