Sprekers symposium*

Op maandag 11 februari 2019 organiseerden we een dag over werken met gemeenschappen. Hoe word je van de stad? Waar begin je? En wie heeft er al ervaring mee? Het programma van de bijeenkomst was bedoeld voor professionals in de kunst- en cultuursector.

Op deze pagina stellen de sprekers zich voor en vertellen waar hun sessie over ging. Je kunt de verschillende sessies terug luisteren door op de link bij de desbetreffende spreker te klikken. Bezoekers van het symposium konden aan drie middagsessies meedoen. Hieronder zie je het schema.

Plenair: Deirdre Carasso – Linda Malherbe – Ischa Arnoldus – Diana Krabbendam
Blok 1: Mohamed Chohabi – Roland Smit – Janny Donker
Blok 2: Raj Mohan – Mieke van der Linden – Zoë Cochia
Blok 3: Arno van Rosmalen – Daniëlle Arets – Gabriel Erlach

Luister hier onder het symposium terug.

Plenair

—————————————————————————————————————————————————————————-

Via tentoonstellingen, film- en podiumprogramma’s, luistervoorstellingen, lezingen en excursies en eet- & ontmoetprogramma’s als de Volkskeuken. Vanuit een markant pand in de (voormalige aankomst)wijk Katendrecht, richten we ons op Rotterdammers van nu die hun wortels over de hele wereld hebben.

In feite is het Verhalenhuis een uitnodiging om ‘de ander’ en ‘het andere’ beter te leren kennen. Tien jaar geleden is het Verhalenhuis heel organisch ontstaan, een particulier initiatief van drie zelfstandig ondernemers in de culturele en maatschappelijke sector. Inmiddels doen er veel mensen mee. Het Verhalenhuis fungeert als een thuisbasis. We werken in alle hoeken en gaten van de stad, dichtbij de mensen maar we keren altijd hier weer terug.

En ook bij educatie, als programmeur en hoofd marketing & programmering.

SESSIE | Breek de lucht, raak de grens, open de tijd, vind de mens

Podium van de Stad bedenken is mooi en de deuren openen voor iedereen is een prachtig streven, maar een Podium van de Stad zijn vraagt heel veel van je eigen organisatie. Er zijn stevige benen nodig om die weelde te kunnen dragen.

Dit is het verhaal van de Deventer Schouwburg. Wij zijn in ruim 6 jaar getransformeerd van een standaard theaterorganisatie naar een projectgerichte Podium van de Stad organisatie en dat gaat niet zonder slag of stoot.

Luister hier terug:

In haar ontwerpen neemt The Beach verschuivende waarden, die richting geven aan een nieuw cultuurtijdperk, expliciet mee. Over ontwerpen in een nieuw tijdperk publiceerde The Beach, samen met Michiel Schwarz (Sustainism Lab) de Sustainist Design Guide: How sharing, localism, connectedness and proportionality are creating a new agenda for social design (2013).

SESSIE | Een Kindermuseum als platform voor inclusieve cultuur

In Amsterdam Nieuw-West sluiten Gangmakers Ontwerplabs voor kinderen (sinds 2012) aan op de leefomgeving van kinderen. Dit programma van The Beach is net als haar andere programma’s ingebed in wijken en leert deelnemers zelf ontwerpen in co-design met elkaar, ontwerpers en andere betrokkenen. Ruimte geven aan de verbeelding van kinderen en ontwikkelen van 21^e-eeuwse vaardigheden staan voorop. Dit draagt bij aan sociale en duurzame wijken (en stad), doordat relaties van kinderen met elkaar, de buurt, met nieuwe technologie en bijvoorbeeld de natuur sterker worden.

Voor een stevige basis voor de ontwerplabs ontwikkelen we een ‘kindermuseum’. Het verbindt de ontwerplabs op wijkniveau met een iconische plek als publiekspodium en met cultuurnetwerken in de stad. Hoe het Kindermuseum eruit gaat zien als plek en programma, ontwikkelen we momenteel met kinderen, ontwerpers, kunstenaars en andere experts.

Sessie | Remember that you don’t know

Deirdre zal vertellen over de transformatie van het Stedelijk Museum Schiedam, dat nog steeds een museum voor kunstliefhebbers uit het hele land is, maar nu ook oprecht en duurzaam van betekenis wil zijn voor zo veel mogelijk Schiedammers.

Luister hier terug:

Blok 1

——————————————————————————————————————————————————————————-

Mohamed studeerde rechten aan de Universiteit Leiden en specialiseerde zich in het arbeidsrecht en ondernemingsrecht. Tijdens zijn studie richtte hij de Jongerenraad in de Schilderswijk op en was hij mede verantwoordelijk voor de oprichting van het Bureau Maatschappelijk Herstel en Rehabilitatie.

Na zijn studie werkte Mohamed als jurist bij Pels Rijcken en het Ministerie van Veiligheid en Justitie. In 2010 won hij de ECHO Award WO en is sindsdien ook actief als ECHO-ambassadeur.

SESSIE | Schilderswijk programmeert!

Als programmamanager van bibliotheek Schilderswijk heeft Mohamed Chohabi in samenspraak met bewoners invulling gegeven aan de participatiebibliotheek. Buiten de traditionele bibliotheektaken organiseerden buurtbewoners samen met Mohamed evenementen en activiteiten die zij belangrijk vonden. Een goed voorbeeld is het idee van buurtbewoners om met de politiek in gesprek te gaan over hun wijk en minister-president Rutte uit te nodigen.

Tegen alle verwachtingen in werd dit plan in november 2018 gerealiseerd. Maar niet alle buurtbewoners komen zomaar met een idee de bibliotheek binnenstappen. Wat moet je doen om hen te bereiken en te activeren? Mohamed vertelt over zijn ervaringen en gaat in gesprek met moderator Tom Loois en het publiek over de valkuilen, verkeerde aannames en het belang van activering binnen deze vorm van co-creatie.

Luister hier terug:

Roland ontwierp weefgetouwen die passen bij de unieke mogelijkheden van de makers. Zo kan een autist met heel fijn garen werken en heeft iemand met het syndroom van Down een veel grovere structuur nodig. Voor deze dekens die worden geproduceerd op Texel maakt hij gebruik van Texelse wol, ooit een kostbaar en nu waardeloos product, waar hij de schapenboeren een eerlijke prijs voor betaalt.

Inmiddels heeft hij het eigen interieurlabel RO SMIT dat in verschillende warenhuizen in Europa verkrijgbaar is.

SESSIE | Ethiek = Esthetiek

Ethiek is gelijk aan esthetiek. Ik toets alle aspecten van het ontwerp- en productieproces aan de vraag of ik het menselijk welzijn, gedrag en activiteiten in het dagelijks leven op een positieve manier kan ondersteunen en versterken.

Iedere vormkeuze is een ethische keuze waarmee je laat zien hoe je als ontwerper bijdraagt aan verbetering van de kwaliteit en de realiteit van het leven. Een eerlijke prijs voor de bewerker en respect voor de grondstoffen bepaalt wat mij betreft net zo goed hoe het product er uit ziet als mijn idee over de vorm. Alleen op die manier is het mogelijk om concepten en producten te ontwikkelen waarbij mensen zich prettig voelen.

Co-creatie is voor mij een manier om de mogelijkheden van de mens en het bundelen van kwaliteiten en beschikbare grondstoffen, te vertalen in een systeem met duurzame gebruiksvoorwerpen als resultaat.

Luister hier terug:

Sinds 1994 is zij directeur van de Stichting Los Bewegingstheaterwerkplaats, tot 2005 gevestigd in het Lösstheater in Maastricht. In het theater creëerde zij steeds meer ruimte en faciliteiten voor jonge hiphoppers, met wie zij tussen 2002 en 2005 projecten realiseerde in Maastricht, Sittard, Heerlen en later ook in Roermond en Venlo, onder de naam Crosstown,

Na de sluiting van het theater startte Janny Donker een reeks onderzoeken naar de urban arts en de daarvoor gerealiseerde voorzieningen in Utrecht, Den Haag, Amsterdam, Rotterdam, Groningen, Noord-Brabant, Arnhem en Heerlen/Parkstad Limburg. Haar bevindingen en adviezen zijn vastgelegd in een reeks rapporten.

In oktober 2016 organiseerde zij de conferentie ‘Urban is anders, toch?’ (Tilburg, Hall of Fame) over recente ontwikkelingen in de urban arts in de richting van theater. Bij die gelegenheid verscheen haar boek onder dezelfde titel.

SESSIE | Urban: van strijdperk tot podium

Urban is geboren op straat en groeide aldaar op zonder de zegen van bevoegde cultuur-beoordelaars af te wachten. De kunstenaars van de straat zijn dan ook geen amateurs, geen categorie die zich moeiteloos laat thuisbrengen in het landschap van de vertrouwde beleids- en subsidiekanalen. Zij stellen hun eigen regels en beoordelingscriteria op, en de battle – het spel van de wederzijdse uitdaging in de vorm van dans, rap of graffiti – neemt daarbij steeds een centrale plaats in.

Maar urban ontwikkelt zich langs diverse wegen en toont zich daarbij niet ongevoelig voor de aantrekkingskracht van de schouwburg. De battle zelf bevat theatrale elementen, die in een theatrale context de ruimte vinden om te worden uitgebouwd en uitgediept.  Zo kan urban zich gaan bewegen in een wisselwerking tussen straat en schouwburg.

Urban ontdekt het podium, maar intussen ontdekt de stad urban. Aanvankelijk als bron van ergernis voor de oppassende burger, vervolgens als uitingsvorm van een jongerencultuur, en uiteindelijk als gereedschap voor city marketing. Urban dans is in 2018 door de Nederlandse Dansdagen erkend als een vaste eigen categorie.

Een overwinning voor urban, en terecht. Urbans, het theater, de stad en haar bestuurders: ze hebben elkaar gevonden. Hoe nu verder?

Janny Donker wordt geïnterviewd door journalist Marc van Dijk. Luister hier terug:

Blok 2

——————————————————————————————————————————————————————————-

In 2011 bracht hij zijn eerste popalbum uit met zelf geschreven en gecomponeerde liederen en gedichten in het Sarnámi-Bojpuri en Hindi. Een unicum want het Bojpuri werd nog niet eerder op een hedendaagse manier gebruikt in de Surinaamse geschiedenis.

Raj Mohan ontwikkelde de Sarnámi-Bohjpuri Geet in de Geet & Ghazal stijl die wereldwijd positief werd ontvangen na het uitbrengen zijn album Kantráki in 2005. De Geet- Ghazalnuma liederen worden door Raj uitgevoerd in traditionele Ghazal setting maar ook in jazz en pop-stijl. (album Daayra uit 2011)

In 2013 is het 140 jaar geleden dat de Hindoestaanse immigranten door Nederland (1873-1916) uit India zijn gehaald om in Suriname op de plantages te werken en brengt Raj de cd Dui Mutthi uit. Onder deze immigranten waren ook de voorouders van Raj Mohan.

SESSIE | Interculturalisatie, een farce?

Als Hindoestaans artiest, producent, programmeur en commissielid van verschillende fondsen heeft Raj Mohan een goed beeld van het beleid van kunst en cultuur met betrekking tot diversiteit van etnische groepen. Het culturele klimaat in Nederland wordt sinds jaar en dag gedomineerd door witte programmering op de podia. Een groot deel van veelzijdigheid aan andere culturen wordt stelselmatig geboycot.

Deze communities of subculturen hebben zichzelf al lang geleden georganiseerd en voorzien hun eigen publiek van voorstellingen en evenementen door onafhankelijk schouwburgen en theaters af te huren. Die zalen zitten vol. Deze artiesten zitten niet te wachten op een uitnodiging voor een programma in combinatie met Nederlandse muzikanten waar ze geen artistieke affiniteit mee hebben.

Er bestaat een gapend gat van onbegrip en onwetendheid tussen deze werelden en er is meer nodig dan een halfhartige uitnodiging om die kloof te overbruggen. Raj Mohan vertelt over de kracht en de zelfredzaamheid van de multiculturele internationaal georiënteerde artiesten en hun publiek.

Luister hier terug:

Haar leerschool begon bij Radio Rijmond, een explosief creatieve bijenkorf waar onder de bezielende leiding van Nico Haasbroek alles kon en iedereen elkaar inspireerde. Van prettig gestoorde types tot waterdragers, met een complete eigen stijl en veel humor en liefde.

Één van de opdrachten in de Doelen, waar Mieke sinds september 2018 aan werkt, is het openbreken van het gebouw. Aan de kant van het Schouwburgplein is de Doelen Studio verrezen, een plek waar honden-photoshoots, fadoconcerten, stille boekenclubs en karaoke-avonden naast elkaar plaats vinden.

Van ‘eigen teelt’ is haar Dogparade 010 met als klapstuk het social art project The Museum of Dogs in samenwerking met Theater Rotterdam.

Daarnaast schreef Mieke tot voor kort stukjes voor de NRC over bezoekers van een opmerkelijke dierenwinkel aan de West-Kruiskade en is ze nu bezig met de tv-serie DOGTV010 Foster Dogs voor Open Rotterdam.

SESSIE | De Verenman

Met mijn dochter Ginger Haasbroek, bachelor filosofie en masterstudent linguistiek, volg ik al bijna twee jaar Ahmed, de Verenman. Een man van rond de 50, van Marokkaanse komaf die we regelmatig al trommelend en in uitbundige kledij op het kruispunt ‘s Gravendijkwal/Middellandstraat treffen.

We fotograferen hem in zijn theatrale outfits, maar ook de installaties die hij voor kip-restaurant De Koolmees maakt. We zijn gefascineerd door zijn kunst en zijn kledingkeuze en hebben inmiddels vriendschap met hem gesloten. Zijn verhaal, de beelden en vele manifestaties roepen zoveel op dat je handen gaan jeuken: ‘Zullen we een stuk over hem schrijven in de krant?

‘Nee, en dan die NRC-snobs veilig van hem laten genieten op afstand!’

‘Een boekje dan?’ ‘Voor wie?’ ‘Iets in een galerie?’ ‘Alleen als hij zelf meekomt en iets maakt…’

‘Maar kan hij dat aan?’ ‘Geen idee..’

Hij is een outsider artist en volgens de Turkse bakker van Kaya ‘de bloem van de buurt’…

Maar wat gebeurt er met de bloem als je hem van de straat plukt en in een andere context toont? Mieke van der Linden deelt lastige vragen uit en neemt het publiek mee in een duivels dilemma.

Luister hier terug:

Huiswerkbegeleiding, kunstzinnige vorming, ontmoetingen met kunstenaars, exposities, gesprekken en praktische toepassingen die voortvloeien uit het maken van kunst, alles is hier mogelijk.

In haar geboorteland Roemenië werkte Zoë als werktuigbouwkundige, maar in Nederland ontwikkelde zij zich van technisch tekenaar tot kunstenaar en docent. Niffo is geen buurthuis maar een echte galerie die een bonte mix aan doelgroepen bedient.

Het maakt een kruisbestuiving mogelijk tussen buurtbewoners en kunstenaars. De drempel tussen kunst en straat is laag en maakt dat iedereen die deelneemt aan de projecten zich onderdeel voelt van een familie. Onconventioneel en toegankelijk met aandacht voor ieder mens en iedere kleine stap in het proces.

SESSIE | De onzichtbare poort

Op zoek naar een gemeenschappelijke taal in woord en beeld

Als je uit gaat van de imperfectie van de wereld maak je meer kans om dingen te begrijpen en op een wezenlijke manier te veranderen. De jongeren uit de buurt zijn verbaal ijzersterk en weten zich op straat goed te weren, maar ze zijn ook kwetsbaar. Er is nog veel wat ze niet weten en waar ze nooit mee in aanraking komen. Het is die gemeenschappelijke taal die ontbreekt en die moet je stap voor stap creëren.

Echte resultaten zitten in kleine dingen. Ik luister naar de jongeren en zij luisteren naar mij. Het gaat om vertrouwen en in ieder gesprek en elke dag opnieuw bekijken wat er kan gebeuren om hun talent te stimuleren. Soms betekent het dat ze eerst moeten leren hoe je boodschappen doet, wat resolutie is of welke maat een A4 heeft.

Er bestaan poorten die je niet kunt zien. Tussen de Afrikaanderwijk en Museum Boijmans Van Beuningen bijvoorbeeld. Bij Niffo loop je zo naar binnen en betreed je een plek die jouw wereld groter maakt. Iedereen heeft recht op die toegang en ontdekking.

Zoë Cochia gaat in gesprek met journalist Marc van Dijk. Luister hier terug:

Blok 3

——————————————————————————————————————————————————————————-

Stroom adviseert over kunst in de openbare ruimte; aan de gemeente Den Haag, bewonersorganisaties, corporaties, ontwikkelaars, etc; gevraagd en ongevraagd. Het veelbesproken monument voor J. R. Thorbecke (2017) is een voorbeeld, net als het behoud van een gevelwerk van Berry Holslag in de Schilderswijk, of een nieuw te realiseren kunstproject bij de Rotterdamsebaan, een enorm infrastructureel project.

Stroom initieert zelf kunst in de openbare ruimte, zoals de Beeldengalerij in het centrum van de stad, die voortdurend in ontwikkeling is of het internationaal vermaarde Hemels Gewelf van de Amerikaanse kunstenaar James Turrell.

Tegelijkertijd is Stroom een presentatie-instelling beeldende kunst, met een programma dat een cultureel perspectief biedt op maatschappelijke vraagstukken en urbane ontwikkelingen. Een hybride organisatie, dus, waarbij zoveel mogelijk meerwaarde wordt gezocht in het samenbrengen van die werkvelden.

SESSIE | Where’s the exhibition?

Stroom gaat een periode van ingrijpende verandering tegemoet. Het programma voor 2019-2020 heeft een onderzoekend en zeer open karakter, het is een precies geformuleerd kader dat nog niet te voorziene inhoud genereert. Er is een mooi beeld waarbij de architect Frank van Klingeren op een interieurfoto van de pas opgeleverde Meerpaal in Dronten (zijn masterpiece) heeft geschreven: “Gereed voor alles”.

Het nieuwe programma van Stroom is gebaseerd op een viertal kernbegrippen die ontleend zijn aan de publicatie Facing Value, die Stroom samen met Valiz heeft gerealiseerd. En die zoekt naar andere pistes om over waarde na te denken en andere manieren om tot waardecreatie te komen. Die kernbegrippen worden ook getoetst op andere werkvelden. Het uiteindelijke perspectief van dit alles is een vernieuwde en een wellicht anders gepositioneerde organisatie in de nabije toekomst.

Luister hier terug:

Daniëlle probeert betekenisvol te innoveren in de journalistiek door vooral heel gericht wensen van het publiek mee te nemen in het onderzoeks-en ontwerpproces.

SESSIE | GebruikersGERICHT innoveren

Publieksgerichtheid is afgelopen jaren een belangrijk begrip in de journalistiek; hoe betrekken we het publiek beter bij het creëren van nieuws? Zoals in het project Kiesfeiten. Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen afgelopen jaar hebben we met inzet van experts en burgers gedurende een maand verkiezingsnieuws gezamenlijk onder de loep genomen; insteek gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen voor betrouwbare journalistiek.

Luister hier terug:

Via een Marokkaanse moeder op het schoolplein van haar kinderen geeft ze zich op voor vrijwilligerswerk bij het Drie Generaties Centrum. Ze doet mee aan de theatervoorstelling Woonmensen en wordt gevraagd om presentatrice te worden van het net opgerichtte lokale televisiestation U in de Wijk.

In het winkelcentrum begint ze een eigen pop-up galerie waar kunstenaars uit de wijk hun werk kunnen verkopen en haar verbindende rol krijgt steeds meer vorm in projecten van Eiland 8, het ARK Festival en in samenwerkingen met het Jongeren Cultuurhuis Kanaleneiland en het webradioproject De Stem van West.

Ze lanceert het idee voor een nieuwe culturele ontmoetingsplek voor Kanaleneiland en het spoken word platform Vers Poetry. Burgemeester Jan van Zanen vatte haar betekenis voor de wijk zo samen: “Gabriel heeft alle zintuigen van Kanaleneiland geopend”.

SESSIE | Verbinden hoe doe je dat?

Verbinden doe je door oprecht te zijn. Als je iets geeft krijg je het terug. Zelf heb ik zoveel gekregen van anderen en dat probeer ik nu door te geven. Kanaleneiland en ik hebben dezelfde ontwikkeling doorgemaakt. Toen ik begon met vrijwilligerswerk in het Drie Generaties Centrum was ik onzeker over mijn toekomst, ik had geen werk en kon mijn talent nergens kwijt. Door me te verbinden met andere mensen heb ik mijzelf teruggevonden.

Creativiteit en ondernemingszin gaan bij mij hand in hand en daarom wilde ik een laagdrempelige galerie oprichten waar kunstenaars zelf geld konden verdienen met hun werk. Het geld voor kunst en projecten moet zichtbaar binnen de wijk circuleren. Een klein percentage uit de verkoop was voor activiteiten en workshops voor kinderen van Kanaleneiland.

Bedrijven uit Papendorp zagen tijdens hun lunchuur in het winkelcentrum schilderijen in de galerie hangen. Daar is een contact uit ontstaan waardoor die kunstenaar uit Kanaleneiland nu nog steeds schilderijen verkoopt aan dat bedrijf. Zo kunnen mensen ervaren dat kunst werkelijk iets betekent voor de wijk.

Gabriel Erlach wordt geïnterviewd door journalist Marc van Dijk. Luister hier terug:

Moderatoren:

Marc van Dijk, journalist, schrijver en beeldend kunstenaar

Tom Loois, ontwerper en radiomaker

Wineke van Muiswinkel, radiomaker en projectleider kunst in de openbare ruimte