Schenking onbekend werk Jan Schoonhoven*

Het Stedelijk Museum Schiedam heeft een schenking gekregen van een tot dusver onbekend werk uit 1970 van Jan Schoonhoven. Het reliëf is nergens beschreven en nooit geëxposeerd. Bijzonder is dat de kunstenaar R70-71 waarschijnlijk zelf maakte. In deze periode besteedde hij de uitvoering vaak uit aan zijn assistent. ‘Wij zijn zeer blij dat de eigenaar zich met dit werk bij ons meldde en het uiteindelijk aan ons museum heeft geschonken’, zegt museumdirecteur Anne de Haij. De voormalige eigenaar Maria de Haan was Vriend van het museum. Jan Schoonhoven (1914-1994) is een van de belangrijkste Nederlandse kunstenaars van de tweede helft van de twintigste eeuw. Met zijn witte reliëfs maakte hij ook internationaal naam.

Schoonhovens
R70-71 was te zien van 14 mei t/m 26 juni 2022 in de tentoonstelling Van Oerbeest tot rokende croissant met recente aanwinsten en oude bekenden uit de museumcollectie. Daar hing ook een groter werk van Jan Schoonhoven uit 1971 uit de museumcollectie, een schenking uit de Altena Boswinkel Collectie. De titel R70-71 betekent dat het werk het 71ste Reliëf is dat hij in 1970 maakte.

Nieuw
‘In zekere zin is dit werk nieuw’, vertelt Catrien Schreuder, Hoofd tentoonstellingen en collecties. ‘Jan Schoonhoven is een geliefd kunstenaar, zijn werk hangt vaak in musea maar dit is buiten de huiskamer van Maria de Haan nooit ergens te zien geweest.’ De museumcollectie bevat naast het werk uit 1971 ook een reliëf uit 1969, twee vroegere ‘Schoonhovens’ uit de jaren vijftig, en een aantal tekeningen.

Cadeau
Het nu ontdekte reliëf is een cadeau van Schoonhoven aan Maria de Haan. Hij heeft het waarschijnlijk zelf gemaakt. Zij woonde destijds in Amsterdam en was enige tijd hospita van Jaap Schoonhoven, de zoon van de kunstenaar. Het kunstwerk was Schoonhovens bedankje voor haar goede zorgen. De Haan koesterde het kunstwerk en zag het als zeer waardevol. Het stond altijd op een plank in de woonkamer van het gezin.

Woonkamer
Het was De Haans grote wens om het aan het Stedelijk Museum Schiedam te schenken, een plek waar zij als bezoeker en als museumvriend graag kwam. Na haar overlijden heeft haar zoon die wens recentelijk ingewilligd. Al die jaren hebben hun sporen nagelaten. Het kwetsbare kunstwerk is nu toe aan conservering en restauratie.

Restauratie
‘Met steun van fondsen, bezoekers en de huisvrienden hopen we een behandeling te kunnen bekostigen’, zegt Schreuder. ‘Ons doel is dat na de restauratie de leeftijd van het reliëf duidelijk zichtbaar blijft, maar dat ook de oorspronkelijke intentie, zoals Jan Schoonhoven het werk heeft bedoeld, weer meer naar voren komt.’ Over een mogelijke aanpak laat het museum zich adviseren door Schoonhoven-experts.

Nul
Schoonhoven behoort tot de kunstenaars van de Nederlandse Nul-groep (1960-1965) die wilden afrekenen met de kunsthistorische traditie om de werkelijkheid weer te geven. De leden gingen terug naar de basis, naar nul. In Schoonhovens reliëfs vind je geen persoonlijke expressie, ze verwijzen naar niks anders dan zichzelf. Schoonhoven maakte de repetitieve geometrische patronen met papier-maché en latexverf.

Seriële werken
Het werk van Schoonhoven is belangrijk voor de collectie van het Stedelijk Museum Schiedam. Dat verzamelt sinds het midden van de jaren zestig seriële, systematische, fundamentele en radicale werken die kunstenaars op dat moment maakten. Meer daarover lees je hier.

Beeld: Jan Schoonhoven, R70-71, 1970, collectie Stedelijk Museum Schiedam, schenking uit de nalatenschap van Maria de Haan, 2021. Fotografie: Francien van Daalen, Van Daalen Papierrestauratie