*Samenspel van mode en cultuur.
Modesty en lichaamsbedekkende kleding kennen een lange voorgeschiedenis in de internationale mode, ook in de Nederlandse geschiedenis en verder terug in Noord-Afrika, Andalusië en het Midden-Oosten. Die laat zien dat Oost, West, Noord en Zuid elkaar altijd hebben geïnspireerden zijn blijven voeden.
De betekenis van bedekkende mode verschuift voortdurend. Voor sommigen is het een teken van onderdrukking en vrouwonvriendelijkheid. Maar het kan ook een symbool zijn van sociale status, bewegingsvrijheid, spiritualiteit, esthetiek of verzet tegen heersende schoonheidsidealen.
In modest fashion zit de complexiteit van de hedendaagse wereld verscholen: één enkele waarheid bestaat niet, evenmin is er zoiets als goed of fout. Dit betekent niet dat er geen discussie over wordt gevoerd. Sterker nog, discussies over dit onderwerp gaan vaak gepaard met emotie, omdat het over identiteit en keuzevrijheid gaat.
De lange geschiedenis van modest fashion is goed terug te zien in de portretten van Jouw oma en die van mij. Op de persoonlijke foto’s zijn de grootmoeders te zien van de gastcuratoren van de tentoonstelling Alexandra en Rajae. “De continue globalisering en uitwisseling tussen culturen en continenten is van alle tijden en belichaamt de dynamische
geschiedenis van de mens”, vertelt Alexandra. Ze vindt het belangrijk die gezamenlijke verhalen te vertellen, zowel die van nu als die uit het verleden.
Geertje de Koning – van der Giessen
Voor de tentoonstelling leende Alexandra het portret van haar betovergrootmoeder uit. Geertje de Koning-van der Giessen (1840-1926) uit Rijsoord draagt een linnen hoofddoek zoals in die tijd typerend was in dit Zuid-Hollandse dorp. De hoofddoek is versierd met gouden spiraalvormige krullen die aan het haar werden vastgezet. Vandaar de bijnaam
krullemuts.
Rahma Taoukarth – El Mouhandiz
Hoofddoek, sluier, sjaal, krullemuts. Welke naam je de hoofdbedekking ook geeft, het is er van een alle tijden. Ook de oma van Rajae, Rahma Taoukarth El Mouhandiz, droeg hem op een manier die karakteristiek is in de Chamaal regio in het noorden van Marokko. “Het haar van mijn oma is geverfd met henna. En ze heeft een crèmekleurige wollen sjaal over haar kleurrijke gebloemde overjas. Op haar kin is een traditionele Amazigh/Berber tatoeage te zien”, aldus Rajae.
Wil je jouw oma ook in het zonnetje zetten?
Deel haar foto en beschrijf haar fashion in een paar zinnen.
Gebruik de hashtags: #grootmoedersfashion en #modestfashionnu .
En tag ons @modestfashion.nu.
De continue uitwisseling tussen culturen en continenten gaat lang mee. Het belichaamt de dynamische geschiedenis. Die uitwisseling levert nieuwe culturele uitingen op die soms gewaardeerd, maar soms ook afgewezen worden.
De uitwisseling gebeurde wel onder ongelijkwaardige omstandigheden, zoals in de koloniale periode. We spreken in dit geval van appropriatie of culturele toe-eigening: ‘jatten’ dus. Beelden of gewoontes die zo zijn ontstaan, roepen vaak emotie op, ze herinneren aan een pijnlijke geschiedenis van ongelijkheid.
Zo kreeg fotograaf Jean Besancenot in de jaren dertig van de Franse regering opdracht om de traditionele Marokkaanse kleding en sieraden te onderzoeken en te documenteren. Het duurde jaren voordat hij het vertrouwen won van de lokale bevolking en ze in traditionele kledij mocht fotograferen. Dat kwam doordat Besancenot werd gezien als vertegenwoordiger van de Franse koloniale bezetter. Zijn foto’s zijn nu wereldberoemd en vormen een belangrijke bron van kennis over de Marokkaanse kostuumgeschiedenis.
© Jean Besancenot, IMA, co Pictoright, Amsterdam 2019
Cultuuruitwisseling ontstaat vaak op een meer natuurlijke manier doordat verschillende culturen met elkaar in contact staan en elkaars uitingen bewonderen. Eeuwen terug was de Hollandse huik een zwarte vrouwenmantel die het lichaam van top tot teen bedekte. De kledij was geïnspireerd op de haik uit Marokko, Algerije en het Spaans-Arabische Andalusië.
De Noord-Europeanen kwamen er via middeleeuwse handelsroutes mee in aanraking. Europese vrouwen uit adellijke kringen namen de Arabische haik als eerste over. Op die manier werd de huik een statussymbool.
W. Hollar, Hollandse vrouw, 1643. Universiteit Biblioheek Leiden
Vanaf de 15de eeuw werd de huik langzamerhand onderdeel van het dagelijks leven, waarna het vanaf het midden van de 17 de eeuw in Nederland weer uit het modebeeld verdween. Behalve in West-Brabant, op Wieringen en op Texel waar de huik tot in 1930 als rouwkleding werd gebruikt.
Voor modeontwerper en kunstenaar Hussein Chalayan, die op jonge leeftijd met zijn familie uit Turks-Cyprus naar Engeland is gevlucht, is culturele frictie een belangrijk thema. Terwijl hij als kind op Cyprus gepest wordt om zijn Turkse achtergrond, vindt hij in Londen een wereld van makers die culturele verschillen juist vieren. De modeshow van zijn Between collectie uit 1998 gaat over die samenleving vol uitersten. Onderdeel van de show is een performance van een aantal modellen in een niqaab, van volledig bedekt tot bijna naakt. Lees verder.